Co robić, gdy leje się z nosa? O tej porze roku to zwykle alergia. Te sposoby i leki pomogą na katar sienny

Katar alergiczny lub sienny, czyli inaczej alergiczny nieżyt nosa, to dolegliwość objawiająca się w bardzo charakterystyczny sposób. Jego najczęstsze symptomy to:

• seryjne kichanie,
• cieknący z nosa, wodnisty katar potocznie określany jako „woda z nosa”,
• uczucie zatkanego nosa,
• swędzenie nosa, oczu, uszu, podniebienia lub gardła,
• zaczerwienienie i łzawienie oczu,
• obrzęk powiek,
• osłabienie węchu,
• odchrząkiwanie wydzieliny spływającej po tylnej ścianie gardła – chrypka.

Katar alergiczny pojawia się w wyniku nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na substancje zwane alergenami. Alergeny to takie cząsteczki, które w organizmie wywołują odpowiedź ze strony układu odpornościowego. Z reguły nie szkodzą osobom zdrowym, natomiast u osób uczulonych wywołują objawy uczulenia. Problem kataru alergicznego dotyka 10-25 proc. osób.

Czytaj też: Alergen Roku 2024 wybrany. Substancja zagraża nie tylko uczulonym

Katar alergiczny może współistnieć z astmą oskrzelową. Wtedy chorzy dodatkowo skarżą się na napadowy suchy kaszel i świszczący oddech. Może również dawać objawy mniej typowe. Należą do nich m.in.:

• zaburzenia snu,
• chrapanie,
• suchość w ustach,
• problemy z koncentracją, nauką i pracą,
• niewielki wzrost temperatury ciała,
• ból głowy,
• obniżenie nastroju.

Katar alergiczny bywa mylony ze zwykłym katarem w przebiegu przeziębienia, a także z objawami wirusowego lub bakteryjnego zapalenia zatok. Pod względem objawów można wymienić kilka istotnych różnic.

Przede wszystkim katar sienny pojawia się po kontakcie z alergenem np. pyłkami traw, bylicy, wierzby, natomiast zwykły katar wywołują wirusy lub bakterie. Podczas gdy przeziębienie oraz towarzyszący mu katar mijają po ok. 7 dniach, katar alergiczny trwa tak długo, jak długo występuje narażenie na czynnik uczulający. Może być to sezon pylenia roślin, czyli kilka miesięcy, ale także cały rok (w przypadku alergii na roztocza kurzu domowego).

Katar alergiczny nie jest zaraźliwy, ponieważ nie powoduje go infekcja mikroorganizmami. Może na niego wskazywać obecność uczuleń w rodzinie, bo alergia jest dziedziczna. Z kolei katar towarzyszący przeziębieniom może zarażać również innych – są w nim obecne wirusy, które wywołały przeziębienie. Woda z nosa – to najczęściej postać kataru alergicznego, z kolei zwykły katar przybiera postać cieknącego w pierwszych dniach, a po ok. 3 dobach zmienia się w gęstszą wydzielinę o żółtym lub zielonym zabarwieniu.

Warto również zauważyć, że katar w przebiegu przeziębienia jest jednym z wielu objawów zakażenia. Przeziębieniu towarzyszy osłabienie, ból głowy, gorączka, bóle mięśniowe, kasze i ból gardła. Katar alergiczny przebiega w obrębie górnych dróg oddechowych – choć zdarza się, że spływająca po tylnej ścianie gardła wydzielina powoduje ból gardła, chrypkę i kaszel.

Katar alergiczny pojawia się po kontakcie osoby uczulonej z substancjami, które nazywa się alergenami wziewnymi. Błona śluzowa w obrębie górnych dróg oddechowych, jest u osób z katarem siennym bardziej wrażliwa, niż u innych, co powoduje nadmierną aktywację układu odpornościowego i objaw w postaci wody z nosa.

Do najczęstszych alergenów, które wywołują kater alergiczny zaliczają się następujące:

• pyłki drzew, traw (w tym zbóż) i chwastów,
• roztocza kurzu domowego i roztocza mączne,
• pleśń,
• sierść, naskórek, ślina i mocz zwierząt domowych,
• alergeny zawodowe (np. lateks).

Katar alergiczny wywołany przez pyłki roślin, nawraca co roku podczas kwitnienia uczulających traw, drzew czy chwastów. Alergeny roztoczy i zwierząt domowych powodują całoroczny katar alergiczny. Jego objawy są najbardziej dokuczliwe jesienią i zimą, bo w tym okresie częściej przebywamy w zamkniętych, rzadziej wietrzonych pomieszczeniach. Pleśnie mogą uczulać sezonowo lub cało rocznie.

Katar alergiczny najczęściej zaczyna się u dzieci w wieku szkolnym. Objawy choroby są podobne do tych, które występują u osób dorosłych. Przy podejrzeniu alergii trzeba skonsultować się z lekarzem laryngologiem, który w razie potrzeby pokieruje do alergologa. Diagnoza i terapia są istotne, bo nieleczony katar alergiczny nie tylko znacząco obniża komfort życia dziecka, ale może też prowadzić do komplikacji zdrowotnych. Należą do nich nawracające zapalenia zatok, uszu, gardła oraz astma i jej zaostrzenia.

Należy wziąć pod uwagę fakt, że za reakcje alergiczne u dziecka może być odpowiedzialny również alergen pokarmowy. W przypadku niemowlęcia karmionego piersią, potencjalne alergeny znajdują się w diecie mamy. Jeśli po odstawieniu przez mamę podejrzanego pokarmu, katar przejdzie, można podejrzewać jego alergiczną przyczynę.

Katar alergiczny leczony jest w różny sposób, ale metody są podobne u dzieci i dorosłych. Łagodzeniu objawów kataru alergicznego służy płukanie nosa i przemywanie oczu solą fizjologiczną, lub specjalnymi preparatami dostępnymi bez recepty. Korzystny efekt przynoszą regularnie wykonywane inhalacje z solą fizjologiczną (nebulizacja), które nie tylko pomagają oczyścić nos, ale i nawilżają błony śluzowe.

Pozytywne działanie ma także psikanie do nosa olejem sezamowym, który skutecznie nawilża i pielęgnuje delikatne błony śluzowe. Tkanki wyściełające jamę nosową i nosogardziel, w wyniku przebywania w klimatyzowanych pomieszczaniach i korzystania z preparatów do nosa przepisanych przez laryngologa są wysuszone, co nasila objawy kataru alergicznego.
Tabletki na katar alergiczny oraz leki w sprayu, o skutecznym działaniu pomagającym złagodzić katar są te zawierające:

• glikortykosteroidy,
• substancje antyhistaminowe,
• kromony (kromoglikan dwusodowy, nedokromil sodu) – zalecane w kontroli astmy,
• pseudoefedrynę, która obkurcza naczynia krwionośne w błonie śluzowej nosa,
• antagonisty leukotrienów (leki przeciwleukotrienowe) – stosowane w leczeniu astmy,
• bromek ipratropium – o działaniu rozszerzającym oskrzela.

W katarze alergicznym stosuje się także immunoterapię swoistą, czyli odczulanie. Odczulanie prowadzi do ustąpienia lub znacznego złagodzenia objawów choroby. Może też zmniejszać ryzyko wystąpienia innych alergii i astmy oskrzelowej. Za dolną granicę wieku, kiedy można przeprowadzić immunoterapię swoistą uznaje się ukończenie 5. roku życia, natomiast górna granica nie jest określona.

Ważną częścią terapii każdego uczulenia jest unikanie szkodliwych alergenów, choć to w okresie pylenia może być utrudnione. Można mimo wszystko wyróżnić kilka ważnych zaleceń, które pomogą osobie odczuwającej silnej objawy kataru siennego. Są one następujące:

• zostań w domu, gdy stężenie uczulających cię pyłków w powietrzu jest wysokie,
• w sezonie pylenia unikaj porannych ćwiczeń na świeżym powietrzu, spacerów z psem,
• weź prysznic po przyjściu do domu,
• staraj się zamykać okna, wietrz pomieszczenia po deszczu,
• nie koś trawnika i nie grab liści,
• usuń z sypialni dywan i tapicerowane meble, jeśli masz uczulenie na roztocza,
• używaj odkurzacza z filtrem,
• kup oczyszczacz powietrza,
• postaraj się o nowy dom dla uczulającego pupila.